در سلسله نشست های انقلاب اسلامی و تحول در علوم اسلامی و انسانی مطرح شد؛
امتداد اجتماعی حکمت اسلامی به علوم انسانی اسلامی رونق می‌دهد
حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا، مدیر گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران:
همه این علوم اگرچه برمبنای یک حس و تجربه حسی شکل گرفته‌اند اما همه آنها مبتنی بر گزاره‌ها و پیشرفت‌های متافیزیکی هستند که آن گزاره‌های متافیزیکی در جای دیگری غیر از خود علوم صورت‌گرفته و آن جایی که این پیش‌فرض‌ها را توضیح می‌دهد قلمرو فلسفه یا به‌طورکلی فرهنگ یا باورهای بشری هستند.
با توجه به این نکته به اقتضائات این نوع نگاه، در جهان اسلام اگر بپذیریم علوم مختلف چه علوم انسانی و اجتماعی و چه علوم طبیعی مبتنی بر گزاره‌هایی یا پیش فرض‌هایی است که آنها را باید در جای دیگری با ابزار عقل و متافیزیک توضیح داد، بنابراین وقتی یک مجموعه علومی از یک فرهنگ به فرهنگ دیگر و از یک جهان به جهانی دیگر منتقل شود، گزاره‌های متافیزیکی وعقلی آن و پیش‌فرض‌های آن هم خواه ناخواه به آنها منتقل می‌شود.
وقتی ما در جهان اسلام با جهان مدرن غربی مواجه شدیم با انتقال دستاوردها و ثمرات و علوم مدرن به جهان اسلام آن پیش‌فرض‌ها و باورهای متافیزیک غرب هم وارد شد و ما درواقع در مواجهه با آنها قرار گرفتیم.
با این حال به واسطه ناسازگاری‌هایی که این علوم و پیش‌فرض‌های آنها با جهان اسلام دارد فرهنگ ما مقاومت‌هایی را در برابر این فرهنگ انجام داد و یکی از این مقاومت‌ها انقلاب اسلامی بود که درواقع انقلاب اسلامی به این معنا صرفاً یک اتفاق سیاسی نیست هرچند ظهور و بروز سیاسی دارد.
انقلاب اسلامی یک اتفاق صرفاً سیاسی نیست به معنای این است که درواقع ما در جهان اسلام مبتنی به یکسری پیش‌فرض‌ها و باورهای گذشته خود، در مقابل دنیای مدرن دست به یک مقاومت جدی زدیم که ظهور و بروز آن در انقلاب اسلامی است.
با وقوع انقلاب اسلامی به نظر می‌رسد که رشته فلسفه اسلامی و به طورکلی فلسفه و حکمت اسلامی وظیفه و کارکردی بیش‌از تقویت یا رفع شبهات اعتقادی دارد بلکه این معارفی که در قالب رشته‌های فلسفه و کلام اسلامی با آن مواجه هستیم می‌تواند به نحوی مبنای دیگر علوم در علوم انسانی اسلامی باشد. و به این معنا می تواند ناظر به رشته ها و علوم مختلف از حیث گزاره های منطقی و پیش فرض هاشان و گزاره های متافیزیکی این علوم اظهار نظر کرده و در باره آنها نظریه پردازی کند.
امتداد اجتماعی حکمت اسلامی می‌تواند با نظر به قلمروهای مختلف علوم انسانی از ذخیره‌ی حکمت اسلامی بهره بگیرد و بتواند باعث رونق علوم انسانی اسلامی در ذیل پروژه انقلاب اسلامی باشد.
با توجه به این نکته به اقتضائات این نوع نگاه، در جهان اسلام اگر بپذیریم علوم مختلف چه علوم انسانی و اجتماعی و چه علوم طبیعی مبتنی بر گزاره‌هایی یا پیش فرض‌هایی است که آنها را باید در جای دیگری با ابزار عقل و متافیزیک توضیح داد، بنابراین وقتی یک مجموعه علومی از یک فرهنگ به فرهنگ دیگر و از یک جهان به جهانی دیگر منتقل شود، گزاره‌های متافیزیکی وعقلی آن و پیش‌فرض‌های آن هم خواه ناخواه به آنها منتقل می‌شود.
وقتی ما در جهان اسلام با جهان مدرن غربی مواجه شدیم با انتقال دستاوردها و ثمرات و علوم مدرن به جهان اسلام آن پیش‌فرض‌ها و باورهای متافیزیک غرب هم وارد شد و ما درواقع در مواجهه با آنها قرار گرفتیم.
با این حال به واسطه ناسازگاری‌هایی که این علوم و پیش‌فرض‌های آنها با جهان اسلام دارد فرهنگ ما مقاومت‌هایی را در برابر این فرهنگ انجام داد و یکی از این مقاومت‌ها انقلاب اسلامی بود که درواقع انقلاب اسلامی به این معنا صرفاً یک اتفاق سیاسی نیست هرچند ظهور و بروز سیاسی دارد.
انقلاب اسلامی یک اتفاق صرفاً سیاسی نیست به معنای این است که درواقع ما در جهان اسلام مبتنی به یکسری پیش‌فرض‌ها و باورهای گذشته خود، در مقابل دنیای مدرن دست به یک مقاومت جدی زدیم که ظهور و بروز آن در انقلاب اسلامی است.
با وقوع انقلاب اسلامی به نظر می‌رسد که رشته فلسفه اسلامی و به طورکلی فلسفه و حکمت اسلامی وظیفه و کارکردی بیش‌از تقویت یا رفع شبهات اعتقادی دارد بلکه این معارفی که در قالب رشته‌های فلسفه و کلام اسلامی با آن مواجه هستیم می‌تواند به نحوی مبنای دیگر علوم در علوم انسانی اسلامی باشد. و به این معنا می تواند ناظر به رشته ها و علوم مختلف از حیث گزاره های منطقی و پیش فرض هاشان و گزاره های متافیزیکی این علوم اظهار نظر کرده و در باره آنها نظریه پردازی کند.
امتداد اجتماعی حکمت اسلامی می‌تواند با نظر به قلمروهای مختلف علوم انسانی از ذخیره‌ی حکمت اسلامی بهره بگیرد و بتواند باعث رونق علوم انسانی اسلامی در ذیل پروژه انقلاب اسلامی باشد.
سروش
نظر شما :