باید به مجموع شاخص‌های دروندادی، فرایندی، بروندادی و پیامدی نظام آموزشی پرداخت

عدالت، کیفیت را ایجاد می‌کند و اگر منابع به صورت عادلانه توزیع شود، همه دانش‌آموزان رشد کرده و به دنبال عدالت ایجاد شده به کیفیت هم می‌رسیم. استان‌های مرزی، سهم اندکی در رتبه‌های برتر کنکور دارند به عنوان مثال سهم استان سیستان و بلوچستان 0.16 است در حالیکه این تناسب باید یک باشد. سهم استان یزد از رتبه‌های برتر کنکور 2.22 است و این نشان‌دهنده آن است که این استان دو برابر سهم خود رتبه‌های برتر کنکو را کسب کرده است. البته منظور از رتبه‌های برتر، رتبه زیر سه هزار است.
شهر تهران بیشترین سهم را از رتبه‌های برتر کنکور کسب کرده است. پس از آن استان یزد با 2.22 درصد و خراسان جنوبی با 1.48 برابر سهم خود از رتبه‌های برتر قرار دارند.  استان سیستان و بلوچستان 0.16، هرمزگان 0.31، خوزستان 0.35 از رتبه‌های برتر سهم دارند که متناسب با جمعیت دانش‌آموزی این استان‌ها نیست. در گروه آزمایشی علوم تجربی، توزیع متناسب‌تر است یعنی استانها متناسب‌‌تر نسبت به سهم خود رتبه برتر داشته‌اند اما در گروه علوم انسانی این توزیع خیلی نامتناسب بود به عنوان مثال استان یزد تقریباً سه برابر سهم خود رتبه برتر به دست آورده است. هنگامی که  نمرات 10 نفر برتر گروه آزمایشی علوم‌تجربی در آزمون سراسری سال 1401 را بررسی می‌کنیم، هیچ‌کدام معدل 20 ندارند.. این وضعیت تأییدکننده این موضوع است که آموزش متأثر از شیوه سنجش است، زمانی که دانش‌آموزان و معلمان روی کنکور متمرکز می‌شوند، طبیعی است از محتوا و برنامه درسی فاصله بگیرند. بنابراین رتبه‌های برتر کنکور غالباً در مهارت‌های تست‌زنی برتر هستند و الزاماً در کسب مهارت‌هایی که آموزش‌وپرورش به دنبال آن است، برتر نیستند.
در کنکور 1401 در مجموع گروه‌های آزمایشی پنج‌گانه، 72.5 درصد رتبه‌های برتر (زیر ده در گروه ریاضی، تجربی و انسانی و زیر 5 در گروه‌های زبان و هنر) از مدارس سمپاد هستند.
معتقدم کنکور معیار خوبی نیست و صلاحیت ارزشیابی نظام آموزشی را ندارد یعنی نمی‌توان براساس نتایج کنکور نظام آموزشی را مورد ارزیابی قرار داد. نتایج تیمز و پرلز می‌تواند کیفیت را پایش کند و سنجش‌های ملی که متاسفانه نداریم. البته باید به چند نکته ضروری توجه داشت؛ نخست، جنبه‌های مختلف نظام آموزشی به‌ویژه موضوع عدالت را نمی‌توان صرفاً بر اساس نتایج رتبه‌بندی متقاضیان ورود به آموزش عالی به عنوان بخش کوچکی از خروجی آموزشی ارزیابی کرد و باید به مجموعه شاخص‌های دروندادی، فرایندی، بروندادی و پیامدی نظام آموزشی توجه شود. با یک ابزار ناقص که نتایج ناصحیحی در اختیار قرار می‌دهد، نمی‌توانیم نقاط ضعف را شناسایی و برای برطرف‌کردن آن‌ها اقدام کنیم. لذا باید پایش کیفیت و عدالت بر اساس روش‌ها و فنون متناسب انجام شود. دوم، این آمار نباید به ابزاری علیه نخبگان و نخبه‌پروری تبدیل شود.
منبع-آخرین خبر، قالب: گفت‌وگو (6/6/1401)