دانشگاه اگر فقط خودش را سرمایه ببیند موفق نمی‌شود

امروز ما از دانشگاه سکومدار صحبت می کنیم که بحث اصلی من است. دانشگاه سکومدار دارد فرش دانشگاه های کشور و دانشگاه های جهان را می کشد. دانشگاه سکو مدار اولا متناسب با مهارت‌های مورد نیاز، بستر آموزش فراهم می‌کند، آموزش آن، پیوند خورده با ظرفیت آموزشی همه اساتید جهان و همه متقاضیان و دانشجویان با مدرکی معتبر و دارای ارزش کارآفرینی است. از طرفی باید بگویم دانشگاه‌ها به لحاظ نوآوری در دو سطح ساختاری و آموزشی قابل تحلیل هستند؛ در حوزه ساختاری، از نوآوری در نحوه سازمان دهی و اداره سیستم صحبت می‌شود  بنابراین نوآوری و نحوه سازماندهی و اداره سیستم آموزشی دانشگاه و همچنین نوآوری در فرهنگ سازمانی بسیار مهم است. سازمانی که منسجم بوده و مسوولیت اجتماعی و ارتباطات توانمند دارد و گره‌های شبکه ای آن یکدیگر را تکمیل می کند از یک فرهنگ بهینه سازمانی برخوردار است. نوآوری در روش جذب اساتید و آماده سازی آنها نیز جایگاه مهمی دارد.
یکی از مشکلات نظام علمی ما فقدان آماده سازی مهارتی اعضاء هیئت علمی برای ورود به عالم آموزش و پژوهش است. همچنین نوآوری در پرداخت پاداش اهمیت دارد زیرا نظام پاداش ما آیین نامه ارتقاء است و روش های دیگری نداریم. و دیگر نوآوری در لایه آموزش در نظام آموزشی، در برنامه و منابع درسی، در شیوه تدریس و در تجهیزات آموزشی، در مدارج و ارزشیابی های دانشگاهی و در تکنیک های آموزشی یک ضرورت است. ما در مرحله تغییر نسلی دانشگاه قرار گرفته ایم.  نسل اول دانشگاه، نسل آموزش بوده و نسل دوم نسل آموزش و پژوهش است و نسل سوم نیز بهره برداری از دانش در پیوند با صنعت و کار است. اما نسل چهارم دانشگاه، دانشگاهی است تمدن گرا، که با بهره‌گیری از نوآوری، ظرفیت متفاوتی را خلق می‌کند.در نسل چهارم باز طراحی دانشگاه به سمت جامعیت تمدن گرا است،  ما از دانشگاه تمدن ساز به عنوان یک واژه استفاده کرده و از کنار آن رد می شویم و نتوانستیم آن را در فضای آموزش و پژوهش استفاده کنیم. تمدن درباره گذشته است از سوی دیگر متفکرین آمریکایی مثل مارگرت مید، تلاش کردند فضایی را برای نگاه تمدنی ناظر بر آینده بوجود بیاورند و  گفتند تمدن امریکایی متعلق به کسانی است که در امروز و آینده زندگیمی کنند. در واقع با این نگاه، سنت را از بین بردند و گذشته را زیر پا گذاشتند به یک نوعی وقتی بشر با گذشته خود نیست خودش را نمی تواند پیدا کند ودچار یک بحران هویتی می شود. مقام معظم رهبری آمده اند تمدن نوین اسلامی را با نگاه به آینده درباره اش صحبت کردند یعنی به نوعی گفتند ما باید آینده را بسازیم ما باید با منابعی حرکت کنیم که درآینده از آن، به عنوان یک تمدن بزرگ صحبت کنند. اجزا و عناصر تمدن نوین اسلامی، در واقع گم‌گشته های انسانی در این عصر است. عناصری مثل تامین عدالت فراگیر، رفع تبعیض، تامین نیاز های اجتماعی جامعه، فراگیری نظام اخلاق اجتماعی ، توجه به دیگری است. تمدنی قدرتمند است که بتواند قدرت تشخیص، دریافت و عضویت اجتماعی برای همگان را داشته باشد. در مارپیچ 3 گانه دانشگاه، صنعت و دولت که اگر این 3 عنصر به هم وصل شود ما 2 مارپیچ دیگر به آن اضافه خواهیم کرد که مارپیچ چهارم ادبیات، رسانه، حوزه هنر، حوزه مدنی و در یک کلمه فرهنگ بنیان و تمدن گرا شدن دانشگاه است. چنین دانشگاهی، یک دانشگاه متفاوت بوده که حل مساله می کند. اما چون حل مساله آن ناظر بر یک هدف محتوایی است معنا ایجاد می کند. اما مارپیچ پنجم پایداری است که با رویکرد الهی تبدیل به جاودانگی می‌شود.
نگرش نسل چهارم دانشگاه باید به یک فضای نوآورانه باز و پویا تبدیل شود،: دانشگاه  باید موقعیت های پاره وقت برای متخصصان صنعتی ،هنرمندان و کارکنان موسسات دولتی اجتماعی یا سایر موسسات فراهم کند. دانشگاه اگر فقط خودش را سرمایه ببیند موفق نمی شود، ما در جامعه پر از سرمایه انسانی هستیم، اگر این سرمایه انسانی به عنوان سرمایه دانشگاه محسوب شود یک دانشگاه متفاوتی خواهد بود. دانشگاه باید قادر باشد تا دانشمندان خارج از دانشگاه را جذب کند زیرا دانشمند را تنها با مدارک نمی شناسیم، اگر چه تمرکز دانشگاه نیازمند به جهانی بودن است اما به یک شبکه محلی قوی نیاز دارد ما تا در محل قدرتمند نباشیم در جهان قدرت نخواهیم داشت. خیلی اوقات دیدگاه های جهانی شدن موجب می شود تا توجه به محل کاهش پیدا می کند؛ در واقع نقش دانشگاه ایجاد ارزش جهانی صرف نیست بلکه علاوه بر آن دانشگاه ازامکان ایجاد ارزش توسط شبکه محلی باید برخوردار باشد.. دانشگاه سکو مدار ظرفیت آموزشی را ایجاد می کند که اولا متناسب با مهارت های مورد نیاز، بستر آموزش فراهم می کند، آموزش آن پیوند خورده با ظرفیت آموزشی همه اساتید جهان و همه متقاضیان و دانشجویان با مدرکی معتبر و دارای ارزش کارآفرینی است.
 وقتی گوگل فعالیتش را در 1998 شروع کرد گفتند یک جستجو گر است. اکنون بودجه تحقیقات گوگل به 26 میلیارد دلار رسیده است و از بودجه پژوهشی فولکس واگن که رتبه اول جهان را داشت سبقف گرفته است. امروز گوگل وارد حوزه آموزش شده است که وقتی آنها وارد این حوزه می شوند، توانایی های زیادی ایجاد می کنند. این دانشگاه متمرکز بر رقابت پذیری در حل مسائل واقعی جامعه است و رویکرد بین رشته ای ومبتنی بر تفکر سیستمی دارد و همچنین استقبال کننده از فناوری و الگوهای مجازی است. هر کسی که توانایی ایجاد ظرفیت انبوه کردن منابع انسانی را داشته باشد به لحاظ تولید موفق می شود. امروز 65 درصد جستجوی  اطلاعات دنیا در گوگل انجام می شود یعنی 65 درصد داده های جهان به یک معنایی توسط گوگل ویرایش می شود و در ذخیره اطلاعات گوگل قرار می گیرد. این یعنی از همه قدرت و تلاش دیگران استفاده کردن. متاسفانه امروز فضای جستجوی اطلاعات در ایران در انحصار گوگل است که بیش از 99 درصد جستجوی اطلاعات در ایران از این مسیر می گذرد.
دانشگاه جدید نیازمند فهم عمیق از ماهیت رقومی، زمان و کار مجازی است. بر این مبنا، در این وضعیت دانشگاه سکومدار نیازمند فهم سه تبدیل مهم است. یک تبدیل بزرگی که بوجود آمده تبدیل پدیده شیئی و فیزیک به پدیده رقومی یا عددی است یعنی به مجرد اینکه شما ماهیت را تبدیل به عدد می کنید قدرت تغییردرآن پیدا خواهید کرد در واقع تغییرش یک تغییر عددی است. حاکم بر این فضا الگوریتمی است زیرا عصر امروزی را عصر الگوریتم نام گذاری کردند. ماهیت رقومی قابل شکستن است به طور مثال ما وقتی یک مجسمه شیئی را درست می کنیم، اگر به آن ضربه بزنیم، خرد شده و بر روی زمین می ریزد؛ اما وقتی مجسمه رقومی درست می کنیم این مجسمه می تواند حالتش و رنگش تغییر کند و می تواند به انعطاف زمان و روز دربیاید. وقتی ساختمان 10 طبقه در فضای مجازی درست می کنیم می توان طبقه 10 آن را قبل از طبقه اول ساخت .
تبدیل دومی که نیازمند فهم آن هستیم تبدیل در ماهیت زمان است. باید نظام آموزش ما بازنگری شود یعنی سکو ها و داده ها دیجیتالی طراحی شود. اما در موضوع تبدیل سوم یعنی تبدیل کار دستی و مکانیکی به کار مجازی است. در واقع باید بگویم کار دستی و مکانیکی موضوع استهلاک وفرسودگی و تمام شدن است اما کار مجازی هیچ کدام از این موارد را ندارد. به خاطر همین، کار مجازی ثروت آفرین است. امروز از 10 شرکت برتر اقتصادی جهان، 9 شرکت در حوزه فناوری اطلاعات هستند. اولین شرکت آمازون و دومین شرکت گوگل است. همچنین باید بگویم کار مجازی کار متمایل به بی نهایت بازده است یعنی یک کار برای بی نهایت تولید و خدمات داریم.
فضای مجازی یک محیط آسان، منعطف ، تعاملی و سنجش پذیر ایجاد کرده است. ما باید به معماری فضای مجازی توجه ویژه بکنیم. ما پیشرفت فناوری را نوآوری می دانیم چون نوآوری قدرت حل مساله را دارد.

منبع- دفتر مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی

مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی