گزارشی داده‌کاوانه: شکست پروپاگاندای فیلم ضدایرانی عنکبوت مقدس در توئیتر فارسی

نمایش فیلم «عنکبوت مقدس» از برجسته‌ترین سوژه‌های خبری و تحلیلی در فضای توئیترفارسی بوده است.
طرفداران و مخالفان فیلم نیز کم نبودند و با وجود اینکه در ابتدا جَو همراهی و تبریک و تمجید از جایزه بازیگری برگزیده راه افتاده بود اما پس از چندی مخالفان فیلم نیز وارد گود شدند و نسبت به محتوای ضدایرانی و ضددینی آن ابراز نارضایتی و مخالفت کردند.
در گزارشی که در بازه زمانی ۵ تا ۱۲ خردادماه گردآوری شده، ضمن رصد آرای مخالف و موافق کاربران، میزان رضایت آنها و مضمون‌های برجسته توئیت‌ها نیز استخراج و ارائه شده است.
واکاوی نقش طیف‌های مختلف سیاسی و غیرسیاسی در تولیدمضامین پرتکرار و همچنین رویکرد این طیف‌ها در موضوعات مختلف نیز در این گزارش مورد توجه قرار گرفته است.
از زمان اعلام جایزه بهترین بازیگری کن، یعنی هفتم خرداد ماه تا زمان بررسی این گزارش یعنی دوازدهم خردادماه، حدود ۶۵ هزار توئیت مرتبط با فیلم عنکبوت مقدس و بازیگر آن منتشر شده است.
نرخ مشارکت ۲.۵ در این موج به روشنی گواه این است که کاربران مختلف با گرایش‌های متنوع سیاسی و غیرسیاسی در این باره توئیت زده‌اند. از سوی دیگر مقایسه فراوانی توئیت‌ها نشان می‌دهد که ۲۵ درصد کل محتوا مربوط به محتوای نشری یا توئیت، و نزدیک به ۷۵ درصد آن مرتبط با محتوای بازنشری یا ریتوئیت‌ها بوده است که این نکته نیز به علاقه بیش از حد توئیتری‌ها در بازنشر مطالب افراد سرشناس و همچنین احتمال حضور سلبریتی‌ها، سیاسیون و افراد مشهور در این موج اشاره دارد.
فراز و فرودهای ناگهانی که در فضای مجازی و به خصوص توئیترفارسی رواج زیادی دارد بیش از هرچیز نشان ‌از دائمی نبودن این موج توئیتری و نگاه احساسی و زودگذر کاربران به این موضوع دارد، زیرا در مقطع زمانی هشتم و نهم خرداد بیشترین واکنش‌ها مشاهده و به یکباره این روند شیب نزولی تندی پیدا کرده است.
 بررسی رویکرد کاربران و میزان موافقت و مخالفت آن با فیلم عنکبوت مقدس و جایزه از جمله سئوالات اصلی این داده‌کاوی بوده است.
نتایج بدست آمده از واکاوی جامعه نمونه آماری نشان می‌دهد که ۳۶ درصد کاربران بدون سوگیری خاصی به انتشار محتوا در خصوص فیلم و بازیگر آن مبادرت ورزیدند. اما تقابل اصلی میان موافقان و مخالفان فیلم بوده است به طوری‌که ۳۸.۶۷ درصد کاربران از فیلم و سخنان بازیگر اعلام نارضایتی و مخالفت کرده و حدود ۲۵.۳۳ درصد آنها به همدلی و تمجید پرداخته و فیلم عنکبوت مقدس را مورد تایید و توافق قرار دادند.
 
در بخش کیفی، تحلیل مضمون توئیت‌ها موردنظر پژوهشگران بوده و در واقع شرح مختصر و کُلیتی از نظرات کاربران ارائه می‌شود.
جدال میان کاربران سیاسی توئیتر درباره سخنان و شخصیت بازیگر و همچنین فیلم با حدود ۲۵ درصد، پرتکرارترین مضمون این موج بوده که به داغ بودن این اتفاق در میان طیف‌های سیاسی و همچنین کاربران رادیکال توئیتر اشاره دارد.
تبریک و تمجید از فیلم و اظهارات بازیگر، که مرتبط با توئیت‌ کاربران غیراصولگرا بوده با ۲۰ درصد در جایگاه دوم مضامین پرتکرار قرارگرفته است.
موضع‌گیری سلبریتی‌های سیاسی و هنری علاوه بربازنشر زیاد مطالب، باعث نوعی جدال و تقابل میان کاربران اصولگرا و غیراصولگرا شده بود.
در موضع‌گیری درباره فیلم گروهی از کابران آن را با عبارات مثبتی چون «ققنوس» ستودند و در مقابل برخی  عباراتی چون «شیطان صفت» نسبت دادند. برخی از کاربران نیز موج توئیتری مرتبط با فیلم و بازیگر آن را ساختگی خوانده و گروهی از هدف‌گذاری اتاق فکر دشمنان برای لکه‌دار کردن و اهانت به متدینین نوشتند.
 

در نمودار دایره‌ای زیر سهم گرایش‌های مختلف سیاسی و غیرسیاسی در تولیدمحتوای این موج نشان داده شده است.
روزمره‌نویس‌ها با هویت‌های عمدتا جعلی و ناشناس با ۴۲.۶۷ درصد در صدر این طبقه‌بندی قرار گرفتند.
کاربران ارزشی با ۲۶.۶۷ درصد مقام دوم تولیدمحتوا را کسب کردند و اصلاح‌طلبان و سلبریتی‌ها و همچنین براندازها با حدود تقریبی ۱۵ درصد رتبه‌های بعدی گرایش‌های سیاسی این موج توئیتری را تشکیل داده‌اند.
 

 در تحلیل و بررسی سهم گرایش‌های مختلف سیاسی و غیرسیاسی در تولید مضامین ، روزمره‌نویس‌ها همچنان که گفته شده در تمامی مضامین تقریبا پیشتاز تولیدمحتوا بوده‌اند. کاربران ارزشی نیز در دو سوم مضامین پرتکرار این موج حضوری فعال داشتند، این درحالی است که براندازها با حضوری حداقلی و اصلاح طبان و سلبریتی‌های با حضوری آهسته و پیوسته در تولیدمضامین پرتکرار نقش داشته‌اند.
در مقایسه سهم گرایش‌های مختلف سیاسی و رویکر آنها ، ارزشی‌ها و عدالتخواهان بیشترین میزان مخالفت و عدم رضایت را در مضامین این گزارش داشته‌اند و براندازها بیشترین توافق و همراهی را به نام خود ثبت کرده‌اند.روزمره‌نویس‌ها ترکیبی از مخالفت، موافقت و برخورد خنثی در قبال این موج نشان دادند و اصلاح‌طلبان و سلبریتی‌های بررسی شده در این گزارش بیشتر به همراهی و توافق با فیلم و جایزه اهتمام ورزیدند.
بررسی هشتگ‌های پرتکرار نیز از ایجاد هشتگ‌هایی مانند همه «خادم الرضاییم، امام رضا جانم و سلام بر امام مهربانی» برای مقابله با پیام فیلم عنکبوت مقدس و همراهی با امام هشتم شیعیان حکایت دارد.
در این میان برخی از کاربران با برجسته کردن هشتگ‌های آبادان (آبادان تنها نیست، متروپل آبادان)  سعی در یادآوری مشکلات مردم آبادان و اتفاقات متروپل را داشته‌اند.
گزیده نظر ایرنا:
۱. سیاست ساخت فیلم‌های ضد ایرانی و ضددینی در سال‌های اخیر با فیلم‌هایی چون ۳۰۰ ، سنگسار ثریا میم و... از سوی مخالفان ایران و اسلام و با برنامه‌ریزی دقیقی در حال ساخت و پیگیری است.موج واکنش‌ها به این فیلم‌ها همچنان که در گذشته رخ داده، امواجی احساسی و زودگذر است اما لزوم تبیین و تشریح هویت ایرانی اسلامی در فیلم‌های سینمایی و پرهیز از افراط و تفریط در روایت‌ها، از مهم‌ترین راهکارها است که بیش از واکنش‌های مجازی و زودگذر لازم و ضروری به نظر می‌رسد به طوریکه ساخت فیلم‌های سینمایی با فرهنگ ایرانی و اسلامی می‌بایست هر ساله در اولویت مراکز تولید فیلم و متولیان ساخت آثار هنری قرار گیرد تا هر از چند گاهی، یک فیلم سینمایی ضعیف و بی رمق سبب ایجاد فضاسازی رسانه‌ای و فرهنگی در کشور نشود.
2. جوایز بین‌المللی و جشنواره‌ها هیچ‌گاه دوام و ماندگاری نداشته و تنها عنوانی ژرونالیستی برای ثبت در تاریخ‌ هستند. گواه این ادعا شمار زیادی از بازیگران مطرح و فیلم‌های محبوب در ایران و جهان است که باوجود شایستگی‌ها موفق به کسب جایزه نشدند. از این رو نقش‌آفرینی هنرمندان و میزان همراهی با مردم و هویت فرهنگی و فکری کشورشان مساله مهمتری است که ماندگاری و عدم ماندگاری آنها را تعیین می‌کنند، به طوریکه سوت و کف حضار و لایک‌های دنبال‌کنندگان فراموش می‌شود اما عرق ملی و میهنی و احترام به عقاید فرهنگی- دینی و عقیدتی امری است مانا و همیشگی.
منبع- دیدراه شماره 3- دفتر مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی

خبرگزاری ایرنا