آینده جمعیتی ایران با این شرایط تماشایی نیست

تغییرات جمعیتی که امروز شاهد آن هستیم حاصل روزگار گذشته بوده است که در حقیقت آینده‌ای را برای ما رقم خواهد زد که برای ما ناآشناست. با شرایط فعلی آینده جمعیتی ایران تماشایی نیست. سال ۹۸، ۱۷۰ هزار تولد کمتر از سال ۹۷ داشتیم و سال ۹۷ هم از سال ۹۶، ۱۲۰ هزار تولد کمتر بوده است. پس بنابراین روند نشان می‌دهد ما با کاهش جمعیت در آینده‌ای نه چندان دور مواجه خواهیم بود.
هیچ جمعیت شناسی امروز نمی‌تواند بگوید که ما به لحاظ جمعیتی وضع خوبی داریم؛ ما متأسفانه به لحاظ جمعیتی در وضع اسفناکی هستیم و وضعیت جمعیتی ما به صورت خالص سال گذشته با هفته‌ای حدود ۶ هزار و ۶۰۰ تولد، کمی بیش از ۳۰۰ هزار نفر تولد داشتیم در حالی که در سال ۹۷ یعنی فقط ۴ سال قبل با حدود ۱۹ هزار تولد در هفته، سالانه بیش از ۹۰۰ هزار نفر به جمعیت کشور اضافه شد.کاهش زاد و ولد و کاهش باروری بسیار جدی است و طی این ۴ سال میزان باروری و زاد و ولد ۲۵ درصد کاهش یافته است.عوامل متعددی بر کاهش زاد و ولد اثر گذار بوده است؛ تحولات اجتماعی و نگرشی یکی از عوامل عمده در بروز این کاهش زاد و ولد بوده است. ذات مدرنیسم به شکل‌گیری این نگرش منجر شده است. محصول مدرنیسم خانواده‌های کوچک‌تر و کاهش فرزندآوری و یا ازدواج نکردن است.
در روزگاری نه چندان دور فرزند موجب افزایش قدرت خانواده شده و آبروی اجتماعی محسوب می‌شد. اما امروزه فرزندآوری دیگر تأمین کننده نیازی از خانواده‌ها نیست. اگر دیروز فرزندان ارث ساز بودند امروز بچه‌ها ارث خور هستند.
نگاه جامعه به فرزند آوری تغییر کرده است؛ نگاه به باروری خیلی مهم است ناامیدی روزافزون نسبت به آینده طبیعتاً اثرگذار است. مهمترین عاملی که به نظرم به کاهش زاد و ولد منجر شده است بلاتکلیفی مردم نسبت به آینده خصوصاً در زمینه‌های اقتصادی است. مردم شاهد بدعهدی برخی مسئولان و بی وفایی دولت‌ها بوده‌اند. حجم ورودی دانشگاه‌ها با میزان استخدام و اشتغال فارغ التحصیلان متناسب نبوده است.نمی‌توان دلایل اقتصادی را تنها علت کاهش زاد و ولد دانست؛ امروز خانواده‌هایی وجود دارند که به لحاظ اقتصادی وضع خوب دارند؛ اما اقدام به فرزند آوری نمی‌کنند. تغییر نگرش خانواده‌ها به فرزند آوری، کاهش رشد اقتصادی، بیکاری و مشکل مسکن از جمله موارد اصلی کاهش زاد و ولد است.

گفت‌وگو: خبرگزاری مهر( 31/1/1401 )

منبع: دیدراه شماره 1- دفتر مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی